Taqbaylit, uqbel kullec, d iseɣ d wazalen, d amezruy yesdukkulen iqbayliyen, diles d yidles, d tidmi, d tamuɣli tatrart icudden ɣer tissas. Taqbaylit d tutlayt taqbaylit yettnernin yal ass deg aṭas n yeḥricen. D tinekkit n weqbayli. D annar n usnulfu n tefsutin tiṛeqmanin. D amennuɣ ɣef tlelli. D adrar iqazzmen akud. D lebḥeṛ iɣummen igenni.

Tutlayt taqbaylit, s umata, d tutlayt i ttmeslayen meṛṛa iqbayliyen, ama wid yellan deg tmurt taqbaylit ama wid yellan beṛṛa n tmurt. Iseggasen-a ineggura aṭas n yeqbayliyen i tt-yewwin d aɛwin ɣer Kanada, Marikan, Usṭṛalya...atg. Ugar 12 imelyunen i tt-iheddren.

Tutlayt taqbaylit d yelli-s n tutlayin timaziɣin seg wakud-nni n Cacnaq. Tawacult tutlayant Tamaziɣt, tettekki ɣer twacult tameqqṛant umi qqaṛen Tafrasyawit. Tettwaru s ugemmay alatini seg 1867 ar ass-a. Ingalen-is d ISO 639-2 kab d ISO 639-3.

 Tutlayt taqbaylit tesɛa ilugan-is n tjeṛṛumt d ugemmay-is unṣib.

Agemmay unṣib n Teqbaylit

* Isekkilen n ugemmay s wayes nettaru taqbaylit, d wid n tlatint, anagar sin-a : ɣ d ε, i d-yekkan seg tegrikit. Isekkilen yettawin aɛeqqa ddaw-nsen, nettaru yes-sen imesla ufayen, anagar . Isekkilen yettawin akafu nnig-nsen, nettaru yes-sen izegnaggaɣen imezgiyen n c d j. Isekkilen [o], [p], [v], nettaru yes-sen imesla yezgan deg wawalen imnekcamen n umalu, imesla ur nelli deg unagraw asnislan n teqbaylit. Asekkil u, azal-is d win n tuget n tutlayin n umalu (ou deg tefransist).

Agemmay atrar n tutlayt taqbaylit yesɛa 35 d asekkil :

asekkil tafransist amedya
 a / A a adlis, aman
 b / B b bibb, baba
 c / C ch ccib, amcic
 č / Č tch kečč
 d / D d adrar, ddem
 ḍ / Ḍ dth aḍu, aḍil
 e / E kcem, els
 f / F f af, afrux
 g / G g agemmay, tagut
 ǧ / Ǧ dj eǧǧ
 h / H   ih, yehlek
 ḥ / Ḥ   aḥuli
 i / I i imi, idles, iles
 j / J j yejreḥ
 k / K k ktil, ikkil
 l / L l tili, ilindi
 m / M m aman, amdan
 n / N n ini
 o / O   Opeṛa, Omega
 p / P   Apaspuṛ
 ɣ / Ɣ gh iɣil
 q / Q   aqemmuc, aqelwac
 r / R r ffer, ifer
 ṛ / Ṛ laɛmeṛ
 s / S s imensi, inisi
 ṣ / Ṣ   ṣṣut
 t / T t itri, tamment
 ṭ / Ṭ   tiṭ
 u / U ou ugur
 v / V   avilu, tavalizt
 w / W w awtul
  x / X kh axxam, lxux, 
  y / Y y aydi
  z / Z z azagur
  ẓ / Ẓ   uẓu
  ɛ / Ɛ   aɛwaz