Taqbaylit, uqbel kullec, d iseɣ d wazalen, d amezruy yesdukkulen iqbayliyen, diles d yidles, d tidmi, d tamuɣli tatrart icudden ɣer tissas. Taqbaylit d tutlayt taqbaylit yettnernin yal ass deg aṭas n yeḥricen. D tinekkit n weqbayli. D annar n usnulfu n tefsutin tiṛeqmanin. D amennuɣ ɣef tlelli. D adrar iqazzmen akud. D lebḥeṛ iɣummen igenni.
Tutlayt taqbaylit, s umata, d tutlayt i ttmeslayen meṛṛa iqbayliyen, ama wid yellan deg tmurt taqbaylit ama wid yellan beṛṛa n tmurt. Iseggasen-a ineggura aṭas n yeqbayliyen i tt-yewwin d aɛwin ɣer Kanada, Marikan, Usṭṛalya...atg. Ugar 12 imelyunen i tt-iheddren.
Tutlayt taqbaylit d yelli-s n tutlayin timaziɣin seg wakud-nni n Cacnaq. Tawacult tutlayant Tamaziɣt, tettekki ɣer twacult tameqqṛant umi qqaṛen Tafrasyawit. Tettwaru s ugemmay alatini seg 1867 ar ass-a. Ingalen-is d ISO 639-2 kab
d ISO 639-3.
Tutlayt taqbaylit tesɛa ilugan-is n tjeṛṛumt d ugemmay-is unṣib.
Agemmay unṣib n Teqbaylit
* Isekkilen n ugemmay s wayes nettaru taqbaylit, d wid n tlatint, anagar sin-a : ɣ d ε, i d-yekkan seg tegrikit. Isekkilen yettawin aɛeqqa ddaw-nsen, nettaru yes-sen imesla ufayen, anagar ḥ. Isekkilen yettawin akafu nnig-nsen, nettaru yes-sen izegnaggaɣen imezgiyen n c d j. Isekkilen [o], [p], [v], nettaru yes-sen imesla yezgan deg wawalen imnekcamen n umalu, imesla ur nelli deg unagraw asnislan n teqbaylit. Asekkil u, azal-is d win n tuget n tutlayin n umalu (ou deg tefransist).
Agemmay atrar n tutlayt taqbaylit yesɛa 35 d asekkil :
asekkil | tafransist | amedya |
a / A | a | adlis, aman |
b / B | b | bibb, baba |
c / C | ch | ccib, amcic |
č / Č | tch | kečč |
d / D | d | adrar, ddem |
ḍ / Ḍ | dth | aḍu, aḍil |
e / E | e | kcem, els |
f / F | f | af, afrux |
g / G | g | agemmay, tagut |
ǧ / Ǧ | dj | eǧǧ |
h / H | ih, yehlek | |
ḥ / Ḥ | aḥuli | |
i / I | i | imi, idles, iles |
j / J | j | yejreḥ |
k / K | k | ktil, ikkil |
l / L | l | tili, ilindi |
m / M | m | aman, amdan |
n / N | n | ini |
o / O | Opeṛa, Omega | |
p / P | Apaspuṛ | |
ɣ / Ɣ | gh | iɣil |
q / Q | aqemmuc, aqelwac | |
r / R | r | ffer, ifer |
ṛ / Ṛ | ṛ | laɛmeṛ |
s / S | s | imensi, inisi |
ṣ / Ṣ | ṣṣut | |
t / T | t | itri, tamment |
ṭ / Ṭ | tiṭ | |
u / U | ou | ugur |
v / V | avilu, tavalizt | |
w / W | w | awtul |
x / X | kh | axxam, lxux, |
y / Y | y | aydi |
z / Z | z | azagur |
ẓ / Ẓ | uẓu | |
ɛ / Ɛ | aɛwaz |